Kamu Görevlileri Etik Kurulu, 2024 yılında yapay zekâ sistemlerinin kullanımına yönelik yeni etik davranış ilkelerini yayımladı. Söz konusu ilkeler, yapay zekânın kamu hizmetlerinde etik sınırlar çerçevesinde kullanılmasını düzenleyerek, kamu görevlilerine önemli sorumluluklar yükledi.
10 Eylül 2024 tarihinde alınan 2024/108 sayılı kararla, Kamu Görevlileri Etik Kurulu, kamu görevlilerinin yapay zekâ sistemlerini kullanırken uyması gereken etik ilkeleri belirledi. Kararla, yapay zekâ teknolojilerinin kamu hizmetlerinde şeffaf, tarafsız ve adil bir şekilde kullanılması hedeflendi. Kurul, yapay zekânın günlük hayatta ve kamu yönetiminde artan kullanımına dikkat çekerek, bu teknolojilerin etik kullanımı konusundaki kritik rolünü vurguladı.
Kurul, kamu görevlilerinin yapay zekâ sistemlerini bilinçli ve etik sınırlar içerisinde kullanmaları gerektiğini ifade etti. İnsan hakları, demokrasi ve hukukun üstünlüğü ilkelerine uygun kullanılması gerektiğini belirten kurul, kamu görevlilerinin yapay zekâ sistemlerinin toplumsal etkilerini göz önünde bulundurmaları ve kötüye kullanımını önlemek için gerekli tedbirleri almalarını istedi.
İlkeler Şu Şekilde Sıralandı:
Yetkinlik
1. Kamu yararı önceliği: Kamu görevlilerinin yapay zekâ sistemlerini, bilişsel gelişimi artırmak ve kamu yararına hizmet etmek için kullanmaları gerektiği belirtildi.
2. Bilinçli kullanım: Yapay zekâya aşırı bağımlılığın bilişsel becerileri köreltebileceği ifade edilerek, bu sistemlerin bilinçli kullanılması gerektiği vurgulandı.
3. Yanıltıcı etkilerin farkındalığı: Yapay zekâ sistemlerinin eksik ya da hatalı çıktılar verebileceği, önyargılara ve yanlış yönlendirmelere yol açabileceği ifade edildi.
4. Kullanım şartlarının bilinmesi: Kamu görevlilerinin, kullanacakları yapay zekâ sistemlerinin kapsamı ve şartları hakkında bilgi sahibi olmaları gerektiği belirtildi.
5. Sorumluluk bilinci: Yapay zekâ sistemlerinin yanlış kullanımının hukuki, idari ve cezai sorumluluk doğurabileceği unutulmaması gerektiği vurgulandı.
6. Denetlenebilirlik: Geliştirilen yapay zekâ sistemlerinin, insanlar tarafından denetlenebilir şekilde tasarlanması ve etik ilkeler doğrultusunda geliştirilmesi gerektiği ifade edildi.
7. Uygun araç seçimi: Yapay zekâ, yalnızca en uygun araç olduğunda tercih edilmeli ve önemli kamusal meselelerde aşırıya kaçan kullanımından kaçınılması gerektiği belirtildi.
Dürüstlük
1. Etik davranışlara uygunluk: Kamu görevlilerinin yapay zekâ sistemlerini, kamu yararına olacak şekilde ve ilgili etik yönetmeliklere uygun olarak kullanmaları gerektiği ifade edildi.
2. Şeffaflık: Kamu görevlilerinin, yapay zekâ sistemlerinden yararlandıkları içerikleri gizlememeleri ve açıkça belirtmeleri gerektiği vurgulandı.
3. Kişisel veri gizliliği: Yapay zekâ sistemleri aracılığıyla mevzuata aykırı kişisel veri toplanmaması ve paylaşılmaması gerektiği belirtildi.
4. Fikri haklara saygı: Yapay zekâ sistemlerinin ürettiği çıktılarda fikri mülkiyet haklarına saygı gösterilmesi gerektiği ifade edildi.
5. Doğruluk: Yapay zekâ sistemlerinin doğruluğu teyit edilmeden üretilen verilerin kullanılmaması gerektiği vurgulandı.
6. Manipülasyondan kaçınma: Kamu görevlilerinin, yapay zekâ sistemlerini etik dışı manipülasyon amacıyla kullanmaktan kaçınmaları gerektiği ifade edildi.
Tarafsızlık
1. Eşitlik ilkesine bağlılık: Yapay zekâ sistemlerinin çıktılarının, önyargı, ayrımcılık veya kayırmacılık yapmaması gerektiği belirtildi.
2. Kamu yararını gözetme: Kamu görevlilerinin, yapay zekâ sistemlerinin oluşturulması ve kullanımı aşamasında kamu yararını her zaman ön planda tutmaları gerektiği ifade edildi.
Şeffaflık
İzin ve bilgilendirme: Kamu görevlilerinin, yapay zekâ sistemlerini kullanırken yöneticilerinden izin almaları ve süreci şeffaf bir şekilde yürütmeleri gerektiği vurgulandı.
Yapay Zekâ, Etik Kurallar ve Kamu Yönetimi
Etik Kurulu, yapay zekâ teknolojilerinin getirdiği potansiyel tehlikelere dikkat çekti. Yapay zekânın tarafsızlık ve doğruluk ilkelerine uygun kullanılmaması durumunda ortaya çıkabilecek ayrımcılık, gizlilik ihlali ve yanlış bilgilendirme gibi sorunların kamu güvenini zedeleyebileceğini belirtti. Kurul, bu nedenle yapay zekâ sistemlerinin insan haklarına uygun şekilde kullanılmasının kamu hizmetlerinin etkinliği ve güvenilirliği açısından kritik önem taşıdığını vurguladı.
Yapay Zekâ Etik İlkeleri Kamu Hizmetlerinde Dönüştürücü Bir Rol Oynayacak
Kamu Görevlileri Etik Kurulu’nun yayımladığı bu yeni karar, yapay zekâ kullanımına yönelik bir çerçeve oluşturarak kamu hizmetlerinde teknolojik yeniliklerin etik sınırlar içinde kalmasını hedefledi. Bu ilkeler, yapay zekâ teknolojisinin kamu hizmetlerinde verimli ve etik kullanımını sağlarken, kamu görevlilerinin topluma karşı olan sorumluluklarını hatırlattı. (MEHMET AYDIN)
ÖNEMLİ NOT: Bu sayfalarda yayınlanan okur yorumları okuyucuların kendilerine ait görüşlerdir.