Aylardır, aslında yıllardır ülkemizi meşgul eden, bir kuruş yükselişi dahi ülke ekonomisinde büyük etkilere sahip olan “Dolar” nedir, dünya piyasasına ne zaman çıkmıştır hiç merak ettiniz mi?
Ben merak ettim ve sizin için özetlemeye çalışacağım. Dolar, Amerikan’ın değerli yeşil kağıdı ama ilk evvela gümüş para olarak kullanılmış. Kelime kökeni nerden geliyor diye araştırdığımda şu bilgiye eriştim; “İngilizce aynı anlama gelen dollar sözcüğünden alıntı olduğu, 1520'de Bohemya Krallığı’nda (bugünkü Çek Cumhuriyeti) kullanılan gümüş sikke, Almanya sınırlarında bulunan gümüş çıkartılan yer olan Joachimsthal " Joachim Vadisi, isminden “thaler veya taler " olarak türetilmiş. Thaler ise "vadiden" bir kişi veya bir şey demekmiş. Çekçe tolar olarak yazılıyormuş, 1902 yazım reformundan sonra ise Almanca yazım taler olmuş. İlk kullanılan adı Çek “thaller”ı olan gümüş sikkenin bir tarafında Çek aslanı, bir tarafında da Meryem Ana’nın babası Aziz Joachim’in kabartması bulunuyormuş. İspanyolların da kullandığı bu para birimi, İspanyollar sayesinde Amerika’da da kullanılmaya başlanmış.
1785 yılında ABD doları, Birleşik Devletler’in resmi para birimi olarak kabul edilmiş, 1791’de Merkez Bankası’nın kurulmasının ardından 1792’de ABD darphanesi kurulmuş İspanyol doları ile aynı oranda gümüşe sahip ‘ABD doları’ basılmış. İlk ABD banknotu ise 1861’de dolaşıma girmiş.
ABD dolarının simgesi $ işareti de İspanyol dolarından gelmekteymiş. 1770 yıllarında İspanyol Peso Doları ‘P’ harfi üzerine ‘S’ harfi olarak tanımlanıyormuş. ABD doları da P ve S harfinin birleştirilmesi neticesinde $ simgesi olarak kullanılmaya başlanmış.
Doların bir de simgesel anlamı var. Pek çok komplo teorisyeninin 1 Dolar üzerindeki simgeleri, yazıları yorumlaması ile illaki karşılaşmışsınızdır. Ben sadece simgeleri ve yazıların Türkçe mealini yazacağım. Araştırmak size kalsın. 1 doların ön yüzünde resmi olan kişi Yunanca omega harfi görünümlü çerçeve içindeki George Washington'dur. Asıl arka kısım sembollerden oluşur. 1 ABD dolarının sağ arka yüzündeki kartalın gagasında tuttuğu kurdelede yazan Latince 'E Pluribus Unum' un Türkçe anlamı, 'çokluktan hayat bulan teklik' demek. Kartal’in başının üzerinde 13 tane beş köşeli yıldız, sağ pençesinde 13 zeytin yaprağı, sol pençesinde 13 ok bulunur. Sol tarafta büyük bir piramit, piramidin üzerinde üçgen içinde bir göz, onun üzerinde de Latince ‘annuit coeptis’ yazıyor ve Türkçe anlamı, ‘Tanrı’nın başlanmışı destekleyeceği.’ veya ‘başlanmışın tamamlanışı’ şeklinde çevriliyor, piramidin altında da Romalı filozof Virgil’e ait Latince ‘novus ordo seclorum’ yazıyor ve bu da Türkçe, ‘çağların yeni düzeni’ anlamına geliyor.
ABD, küçücük bir banknota bunca anlamı sığdırarak, Tanrı tarafından kutsandığını, güce baştan itibaren talip olduğunu ve ne pahasına olursa olsun onu koruyacağını, ayakta tutacağını, bu simgeleri tüm dünyaya en basit şekliyle göstermiş bence.
Daha başka ayrıntılar ve sembollerinde gizli olduğu 1 Dolar, bizim zihinlerimizde de masum olmayan pekçok anıyı barındırıyor. Tohumdan, gübreye, bebek mamasından akaryakıta, geçmediğimiz yolların, köprülerin garantisi, bir topluiğneye varıncaya kadar her şeyimizin endeksli olduğu dolar, ciddi, bilimsel, akılcı ekonomi programları uygulamadığımız, üretim yerine ithalata bağımlı kaldığımız, ülke ve vatandaş menfaatini gözetmediğimiz sürece sanırım canımıza okumaya daha çok devam edecek.
ÖNEMLİ NOT: Bu sayfalarda yayınlanan okur yorumları okuyucuların kendilerine ait görüşlerdir.