ÖLÜM HAK, MİRAS HELAL

Değerli Okurlarım, bu güne kadar Sosyal Güvenlik Mevzuatına göre Dul ve Yetim aylıklarının bağlanması ile ilgili bir çok açıklamalarda bulundum.

Bugünkü yazımda Gurbetçilerimize özel bağlanacak olan Dul / Yetim aylıklarından söz etmek istiyorum. İlk gurbetçiliğin Almanya olduğu hepimizce bilinen bir olgudur.Birinci nesil Almanya ya giden yurttaşlarımızın büyük bir çoğunluğu ülkemize dönmüşler ise de 2.3 ncü nesiller halen Almanya'da nafakalarını temin etme peşindedirler. Bu yazımda özellikle Almanya Emeklilik Kurumu ( LVA ) ya mensup vefat edenlerin geride kalan eşlere ve çocuklara hangi koşulda aylık bağlanabileceğini yazmaya çalışacağım.

Sigortalının ölüm tarihinde en az 60 aylık sigortalılık süresi (prim ödeme süresi) varsa veya sigortalı; yaşlılık ya da malullük aylığı almakta iken yahut iş kazası sonucu vefat etmiş ise, geride kalan dul eş ve çocuklarına aylık bağlanır. Burada unutulmaması gereken en önemli husus eşiniz vefat ettiğinde 60 aylık sigortalılık süresi yoksa dahi ülkemizde var olan süresiyle birleştirilip eksik olan sürenin tamamlandığıdır. Konuyu sadece Almanya süresiyle sınırlandırmayın ve hak kaybınıza neden olmayın.

Aylık hakkı kazanılması için gerekli olan çeşitli bekleme süreleri mevcut olup dul ve yetim aylığı için de Beş yıllık genel bekleme süresinin ve 15 yıllık bekleme süresinin hesaplanmasında; prim ödeme süreleri (çocuk yetiştirme süreleri de buna dahildir), ikamet süreleri ve paylaştırılan veya eşler arasındaki emekliliğin parçalanmasından ve bir de 01.04.1999 tarihinden sonraki düşük çalışmalardan dolayı kazanılan süreler dikkate alınır.

01.01.1984 – 31.12.1991 tarihleri arasında hastalık parası veya yaralı parası ödendiği zamanlar da sigortalının bir kısmını veya tamamını ödemiş olduğu primlerin süreleri de 01.01.1992 tarihinden itibaren prim süresidir. 35 senelik bekleme süresinde ise, emeklilik kanununda öngörülen bütün takvim ayları (prim süreleri, ikamet süreleri, emeklilik denkleştirilmesinden elde edilen süreler, hesaba katma süreleri ) dikkate alınır. Örneğin hastalık ve işsizlik süreleri de hesaba katılır. Almanya’daki bir kaza dolayısıyla veya bir öğrenimin bitiminden sonraki altı yıl içerisinde iş gücünün azalması hali veya ölüm hali gibi bazı özel durumlarda beş senelik bekleme süresi olmasa da, bekleme süresi tamamlanmış olarak sayılabilmektedir. Ancak bunun için diğer yasal şartların da mevcut olması gerektiğini unutmamak gerekir.

Böyle durumlarda ; Eşinin ölümünden sonra evli olmayan, dul(kadın veya erkek), genel olarak dul aylığı alır, Dul aylığı küçük dul aylığı ve büyük dul aylığı olarak iki tür aylık mevcuttur. Büyük dul aylığına, dul 45.(47) yaşını doldurmuşsa veya dulun iş gücü azalmış durumda olduğu sürece bir başka şekilde ise;02.01.1961 gününden önce doğması, ve meslek icra edemez olması veya dulun 18. yaşını henüz doldurmamış kendi öz çocuğunu veya sigortalı eşin çocuğunu yetiştirmesi süresince bu hak kazanılmaktadır. Bedeni, akli veya ruhi bir sakatlıktan dolayı kendi geçimini sağlamaktan yoksun olan bir öz çocuğun veya sigortalı eşin bir çocuğunun 18. yaşını doldurmasından sonra da aynı çatı altında bakılması, yetiştirmeye eşit sayılmaktadır. Şayet yukarıda belirtmiş olduğumuz koşullar mevcut değilse bu durumda küçük dul aylığına hak kazanılır. Ancak bu aylığın eşin vefatından sonra yalnız 24 ay süresince ödenmektedir. Büyük dul aylığı için koşullar daha sonra ki bir tarihte ortaya çıkarsa ve de yeni durumunuza uygun dilekçe verdiğiniz taktirde dul ve yetim aylığı bağlanmak zorundadır. Aylık hakkının iki yıl ile sınırlandırılması konusunda bir istisnanın olduğunu unutmayalım.

01.01.2002 gününden önce ölmüş olduğu veya eslerin 01.01.2002 gününden önce evlenmiş oldukları ve eşlerden birinin 02.01.1962 gününden önce doğmuş ise 24 ay olarak ifade ettiğimiz küçük dul aylığı da geçerli olmaz. Belirtmiş olduğumuz kural için de bir istisna durum geliştirilmiştir. Şöyle ki; geçim temini gayesine hizmet eden evliliklerin önlenebilmesi için, evliliğin en az bir yıl devam etmiş olması durumunda dul aylığı bağlanmaktadır.

Haftaya görüşmek üzere , sosyal güvenlikle kalın.