Bu haftaki yazımın konusunu düşünürken ofisime Kazım C. isimli İzmirli bir yurttaşımız geldi. Birçok ameliyat geçirdiğini, kalp hastası olduğunu ve ameliyat olabilmesi için paraya ihtiyacının olduğunu, bu nedenle SGK’ya daha önce yatırmış bulunduğu askerlik borçlanma bedelini geri almak istediğini ve fakat SGK 01/10/2008 öncesi yani 5510 sayılı Yasa öncesi askerlik borçlanmasını yatırdığı için bu paranın iade edilemeyeceğine ilişkin yazı verildiğini ve kendisini bu dertten kurtarmamı, yani yatırmış olduğu askerlik borçlanma tutarını alabilmesi için yardımcı olmamı istedi.
Sosyal Güvenlik Kurumu'na yatırılan askerlik + doğum + yurt dışı ve benzeri borçlanmalar, kişinin isteği üzerine gerçekleşen bir olaydır. Kişilerin talebiyle yapılan borçlanmanın, yine kişilerin talebi üzerine iade edilmemesi bana ilginç geldi.
Doğum ve yurt dışı borçlanmalarının iadesinde hiçbir sorun yaşanmaz iken askerlik borçlanmasında kurumun neden RET yazısı verdiğini anlama adına 5510 sayılı Yasa'nın 41'inci maddesine ve 01/10/2008 tarihinden bu yana çıkartılan genelgelere bir göz atmak istedim.
YURT DIŞI BORÇLANMASI ALINABİLİYOR
Bu konu ile ilgili 01/10/2008 tarihinden 21/08/2013 tarihine kadar çıkan genelgelerde iş bu konunun işçiler, memurlar ve esnaf bazında defalarca ele alındığını ve karmakarışık bir hale getirilmiş olduğunu gördüm.
Bir genelgede kesin olarak 5510 sayılı Yasa'nın 41'inci maddesine göre yapılan hizmet borçlanmalarını kapsadığı için, ''1 Ekim 2008’den önce yapılan hizmet borçlanma bedelleri SGK’dan geri alınamamaktadır'' denilmektedir.
Yurt dışı borçlanma süreleri, 5510 sayılı Yasa'nın 41'inci maddesinde açıkça hizmet borçlanması olarak sayılmasa da SGK’nın 2010/106 sayılı genelgesinde yurt dışı hizmet borçlanmalarının da 5510 sayılı Yasa'nın 41'inci maddesi kapsamında yapılmış borçlanmalar gibi değerlendirileceği belirtildiğinden, yurt dışı hizmet borçlanmaları da SGK’dan talep edildiğinde geri alınabilmektedir.
Hizmet borçlanma tutarlarının SGK’dan geri alınabilmesine imkan tanıyan yönetmelik hükmü, ilk olarak 16 Haziran 2011 tarihinden itibaren yürürlüğe girmesine rağmen, üstte metnini verdiğimiz SGK’nın 30.06.2011 tarihli ve 13767168 varide numaralı talimat yazısına istinaden, 16.06.2011’den önce 5510 sayılı yasaya göre yapılmış borçlanma tutarları da SGK’dan geri alınabilmektedir. SGK’da ise, bu durumu kontrol edici bir mekanizma olmadığından, bazı vatandaşlar her iki borçlanma bedelini SGK’dan geri alabilmektedirler.
YÖNETMELİK HÜKMÜ AÇIK
Ancak, bu konudaki yönetmelik hükmü açıktır. Yönetmelikte, 4/a veya 4/b sigortalılık statülerine göre yapılan borçlanmalar değil, 5510 sayılı Yasa'ya göre yapılan bütün hizmet borçlanmalarının bir defaya mahsus olmak üzere, geri alınabileceği ifade edilmektedir.
Bağ-Kur Genel Müdürlüğü’nün 2003 tarihli ve 56 sayılı Hukuk Müşavirliği görüşü gereği, 16.06.2011 tarihine kadar kendi nam ve hesabına bağımsız çalışanlara askerlik ve vergi borçlanmaları bir şartla geri verilebiliyordu.
Bu şart ise, askerlik veya vergi borçlanması bedeli vatandaş tarafından Bağ-Kur’dan geri alındığı takdirde bile, kişinin Bağ-Kur’dan veya diğer sosyal güvenlik kanunlarından aylığa hak kazanabilmesiydi.
Dolaysıyla, 1 Ekim 2008’den önce Bağ-Kur’a askerlik, vergi veya yurt dışı borçlanması yapanlar, borçlanma süreleri olmaksızın aylık bağlanmayı hak etmişler veya ediyorlarsa, borçlanma bedellerini SGK’dan talep etmelerini, olmazsa dava açarak bu borçlanma tutarlarını alabileceklerini belirtmek isteriz.
ÖLEN KİŞİNİN PARASI ALINABİLİR
SGK’ya yapılan askerlik, yurt dışı ve doğum gibi 5510 sayılı Yasa'nın 41'inci maddesinde belirtilen bütün hizmet borçlanması bedelleri, aylık bağlanmamış olması şartıyla bir defaya mahsus olmak üzere geri alınabilmektedir.
Böyle bir imkan ilk olarak 16.06.2011’den itibaren vatandaşa tanınmıştır.
Hizmet borçlanma bedellerini yalnızca sigortalının kendisi alabileceğine dair yanlış bir algı bulunduğu için, ölen sigortalıların borçlanma bedelleri için hak sahipleri SGK’dan talepte bile bulunmamaktadır. Ancak, SGK’nın 30.06.2011 tarihli ve 13767168 varide numaralı talimat yazısı açıktır. Bu yazıya istinaden hak sahipleri de ölen kişilerin bütün hizmet borçlanma bedellerini geri alabilir. Örnek olarak, ölen bir kişi hem askerlik hem de yurt dışı borçlanması yapmışsa, bu iki borçlanma tutarı da aynı anda yani defaten talep edildiğinde, SGK’dan geri alınabilir.
Çünkü, SSİY’nin 66 ncı maddesinde, 5510 sayılı yasanın 41 inci maddesinde yer alan borçlanma bedellerinden yalnızca bir tanesinin alınabileceğine ilişkin sınırlayıcı bir ifade bulunmamaktadır. Kaldı ki, günümüzdeki SGK uygulaması da birden fazla borçlanma tutarının SGK’dan geri alınabileceği şeklindedir.
BU BEDELİ ÖDETMEK BOYNUMA BORÇTUR
En son çıkan genelgede ; 5510 sayılı Kanun'un 41’inci maddesine göre yapılan borçlanmalarda aylık bağlanmamış olması şartıyla bir defaya mahsus borçlanma tutarının tamamı iade edilmekte iken 21.08.2013 tarihli ve 28742 sayılı Resmi Gazete'de ve Sosyal Güvenlik Kurumu'nun 2013/11 sayılı genelgesinde açıklandığı üzere, S.S.İ.Y.’nin 66’ncı maddesinin on birinci fıkrasında yapılan değişiklikle bir defaya mahsus iade kaldırılmış olup, aylık bağlanmamış olması şartıyla borçlanma tutarının tamamı sigortalının talebi halinde faiz uygulanmaksızın her zaman iade edilebilecek ancak kısmi iade yapılmayacaktır” denilmektedir.
Hadi bakalım çıkın işin içinden …
Davalı ile de olsa bu Kazım C.kardeşimizin yatırmış olduğu askerlik borçlanması bedelini ödettirmek benim boynumun borcu olsun.
Haftaya görüşmek üzere , sosyal güvenlikle kalın.
ÖNEMLİ NOT: Bu sayfalarda yayınlanan okur yorumları okuyucuların kendilerine ait görüşlerdir.